Άρι Φόλμαν: Αναμνήσεις από το Μέλλον

Οι γονείς του επέζησαν του Ολοκαυτώματος. Ο ίδιος βρέθηκε στην καρδιά του σκότους, σε μια ηλικία που άλλοι φτιάχνουν ουτοπίες για το μέλλον. Χρόνια αργότερα, το «Βαλς με τον Μπασίρ» θα τον λυτρώσει από τις ανομολόγητες μνήμες και θα του χαρίσει τη διεθνή αναγνώριση. Ομως ο Άρι Φόλμαν δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που μας μίλησε για τον πόλεμο, αλλά ένας συναρπαστικός αφηγητής ιστοριών.

Θα το συνειδητοποιήσει κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν θα ματαιώσει τον γύρο του κόσμου για τον οποίο ετοιμαζόταν, στέλνοντας επί ένα χρόνο στους φίλους του φανταστικές ανταποκρίσεις απ’ όλα τα μέρη της Γης. Οι ταξιδιωτικές περιπέτειες που γέννησε η φαντασία του ήταν και το ισχυρότερο κίνητρο για να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο.

Η ικανότητά του να αντιμετωπίζει τη φρίκη του πολέμου με προσωπικό βλέμμα και λυτρωτικό χιούμορ θα φανεί ήδη από το «Καθησυχαστικά Μουδιασμένοι», που θα του ανοίξει το δρόμο για τη σκηνοθεσία τηλεοπτικών ντοκιμαντέρ. Η μεταπήδηση στη μυθοπλασία θα γίνει το 1996, όταν ο Φόλμαν γράφει και σκηνοθετεί τη μεγάλου μήκους «Η Αγία Κλάρα». Χωρίς να σταματά ποτέ να ασχολείται με το ντοκιμαντέρ, θα επανέλθει πέντε χρόνια μετά στη μυθοπλασία με το «Made in Israel», επικυρώνοντας την κλίση του προς έναν κινηματογραφικό κόσμο με κανόνες που ξεπερνούν τον στεγνό ρεαλισμό. Οι επινοήσεις του πρώην κατά φαντασία ταξιδιώτη Φόλμαν φαίνεται πως δεν έχουν τελειωμό.

Η τηλεοπτική θητεία του σε σειρές όπως το «In Therapy» (στο οποίο βασίστηκε το αμερικανικό «In Treatment») και το «The Material That Love Is Made of», όπου κάθε επεισόδιο ξεκινούσε με ένα πεντάλεπτο animation ντοκιμαντέρ, θα του προσφέρει τεχνική εμπειρία αλλά και διδάγματα από την ψυχανάλυση, που θα διοχετευτούν στο φιλμ που τον έκανε παγκοσμίως διάσημο: το αριστουργηματικό animation «Βαλς με τον Μπασίρ». Με υλικό τις τραυματικές εμπειρίες από τη συμμετοχή του στον πόλεμο εναντίον του Λιβάνου, ως στρατιώτης πεζικού στις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ, ο Φόλμαν θα καταθέσει ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο για τη χαμένη μνήμη.

Θα μπορούσε κανείς να πει πως η τελευταία του ταινία, «The Congress», μιλά και πάλι για τη μνήμη ενός κόσμου που χάνεται, καθώς η «αληθινή» εμπειρία υποκαθίσταται από ένα σύνολο ψηφιακών και χημικών παραισθήσεων: Αυτή τη φορά πρόκειται για τη μνήμη του κόσμου μας.

Κωνσταντίνος Σαμαράς

Φιλμογραφία

The Congress (2013)

Waltz with Bashir (2008)

Made in Israel (2001)

Saint Clara (1996)

Comfortably Numb (1991)