Αφιέρωμα στο «Παρασκήνιο»

Σε μια συνέντευξή τους στον Κωστή Γιούργο (εφημερίδα «Καθημερινή» 5/3/2006), οι σκηνοθέτες και βασικοί συντελεστές της εκπομπής, Λάκης Παπαστάθης και Τάκης Χατζόπουλος, σημείωναν χαρακτηριστικά: «Το ‘Παρασκήνιο’ έφτασε ως εδώ χάρις και σε όσους δούλεψαν σ' αυτό (...). Όλοι τους από τον χώρο του νέου ελληνικού κινηματογράφου, δημιούργησαν κάτι σαν μια ιδιόμορφη εθνική σχολή ντοκιμαντέρ που είναι το ‘Παρασκήνιο’, εκπομπή εν μέρει τηλεοπτική και εν μέρει κινηματογραφική».

Στα παραπάνω λόγια κρύβεται όχι μόνο η αξία μιας από τις πιο σημαντικές τηλεοπτικές εκπομπές της ελληνικής τηλεοπτικής ιστορίας, αλλά και ο λόγος που αυτό το αφιέρωμα έχει μια (αυτονόητη) θέση σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ. Δεν είναι, εξάλλου, πολλά τα δείγματα τηλεοπτικών εκπομπών που φέρουν την υπογραφή των διαπρεπέστερων σκηνοθετών του ελληνικού σινεμά.

Η αρχική ιδέα ανήκει στον Ροβήρο Μανθούλη, καλλιτεχνικό διευθυντή της EPT το 1976, τη χρονιά που εγκαινιάστηκε η εκπομπή. Πρότασή του ήταν μια εκπομπή με θέματα καλλιτεχνικά, και κυριολεκτούσε όταν την ονόμασε «Παρασκήνιο», μιας και σκοπός της θα ήταν να αναζητά το τι γίνεται «πίσω» από το σκηνικό των τεχνών. Ωστόσο, οι Λάκης Παπαστάθης και Τάκης Χατζόπουλος, προερχόμενοι αμφότεροι από το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ, της προσέδωσαν μιαν άλλη διάσταση. «Δεν ‘καλύπτουμε’ ένα γεγονός, το αποκαλύπτουμε» υπογράμμιζαν, συνοψίζοντας τη φιλοσοφία τους στη θέση πως η φόρμα της εκπομπής δεν είναι το «ένδυμα» του νοήματος, αλλά το ίδιο το νόημα και η ηθική στάση του σκηνοθέτη και του δημοσιογράφου απέναντι στο θέμα. Και παρά το γεγονός ότι η εκπομπή ξεκίνησε σε περίοδο αποκατεστημένης δημοκρατίας στην Ελλάδα, πολλές από τις πρώτες εκπομπές λογοκρίθηκαν, κάτι που καταδείκνυε το πρωτοπόρο, ασυμβίβαστο πνεύμα που έφερναν στα τηλεοπτικά πράγματα της εποχής οι νέοι δημιουργοί.

Χίλιες εκπομπές και περισσότερους από διακόσιους σκηνοθέτες μετρά στη μακρά ιστορία του το «Παρασκήνιο». Εκπομπή που διαμόρφωσε μία καινούρια κινηματογραφική γλώσσα θέτοντας ως κύριο στόχο, στην ανάδειξη των προσώπων και των θεμάτων της, την ιδιαίτερη, ξεχωριστή, μοναδική ματιά τόσο του σκηνοθέτη όσο και του τιμώμενου καλλιτέχνη. Και κατάφερε να επηρεάσει όλο το φάσμα της τηλεοπτικής και κινηματογραφικής πραγματικότητας.

Κώστας Αϊβαλιώτης