Γαλλοφωνία, ο Φαραντί και ένας Ιππότης

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε χθες η εκδήλωση του 19ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας γιορτάζοντας την Ημέρα Γαλλοφωνίας-TV5 Monde για άλλη μια χρονιά, με την φιλοξενία του Νομισματικού Μουσείου της Αθήνας.

Μετά την προβολή-πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας του Ασγκάρ Φαραντί με τον τίτλο «Το Παρελθόν» (Le Passé), το στολίδι μιας ήδη πλούσιας συλλογής γαλλικών και γαλλόφωνων ταινιών που περιλαμβάνονται στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ, ακολούθησε κοκτέιλ πάρτι στον φιλόξενο κήπο του καφέ του Νομισματικού Μουσείου.

Η βραδιά, όμως, ήταν ξεχωριστή για ακόμη έναν λόγο: η Πρεσβεία της Γαλλίας και το Γαλλικό Ινστιτούτο τίμησαν τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ, κύριο Ορέστη Ανδρεαδάκη, με τα διάσημα του Ιππότη του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών.

Η παρασημοφόρηση έγινε από τον Ολιβιέ Ντεκότ, διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος, σύμβουλο συνεργασίας και μορφωτικής δράσης στην Πρεσβεία της Γαλλίας στην Ελλάδα, ο οποίος μίλησε για την επαγγελματική και καλλιτεχνική πορεία του κύριου Ανδρεαδάκη, καθώς και την στενή σχέση του με τη Γαλλία. «Είστε σινεφίλ, οραματιστής και διαθέτετε επιχειρηματικό πνεύμα, αρετές που σπάνια συνδυάζονται. Έτσι χτίσατε μια πρωτότυπη καριέρα και κατακτήσατε μια απαράμιλλη θέση στον ελληνικό κινηματογράφο.»

«Αγαπάτε χωρίς να κολακεύετε, είστε σκληρός κριτικός μερικές φορές, αλλά πάντοτε καλοπροαίρετος για το γαλλικό σινεμά. Έχετε επιλέξει τη Γαλλία ως δεύτερη χώρα σας και τα γαλλικά ως γλώσσα ψυχής. Αυτή η επιλογή δεν είναι ούτε ένας οικογενειακός αταβισμός ούτε κάτι τυχαίο. Έγινε πολύ συνειδητά από την αγάπη σας για την τέχνη, για την κουλτούρα και για τον κινηματογράφο της Γαλλίας», ανέφερε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων.

Από τη μεριά του ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, κύριος Ορέστης Ανδρεαδάκης, είπε ότι αισθάνεται πολύ τυχερός: «Το να σε βραβεύει μια χώρα στην οποία έχεις περάσει μερικά από τα σημαντικότερα πράγματα της ζωής σου, σε κάνει να νιώθεις κάτι παραπάνω από τυχερός. Η Γαλλία ήταν για μένα πάντοτε η χώρα των ιδανικών επαναστάσεων, της ανοχής, της σοβαρής λογοτεχνίας, του καλού σινεμά.»

Μετά τη σύντομη τελετή, οι εκλεκτοί προσκεκλημένοι του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου και του κύριου Ανδρεαδάκη απόλαυσαν τη μουσική των Clarinet Gang (Ανθή Δαμβουνέλη, Λευτέρης Τρύφωνας, Στάθης Μανάτος).

Και ολοκλήρωσε την ομιλία του ευχαριστώντας θερμά την ομάδα των συνεργατών του Φεστιβάλ και του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ, τονίζοντας πόσο τυχερός αισθάνεται που δουλεύει μαζί τους.

Το Φεστιβάλ ευχαριστεί θερμά το τηλεοπτικό δίκτυο TV5 Monde για τη σταθερή και γενναιόδωρη υποστήριξή του στην πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης.

Δείτε εδώ περισσότερες φωτογραφίες από τη βραδιά

Ακολουθεί ο λόγος του κύριου Ντεκότ:

Αγαπητέ Ορέστη Ανδρεαδάκη,

Δεν θα είχαμε ποτέ συγκεντρωθεί σ’ αυτόν τον εξαιρετικό χώρο, συντροφιά με τους φίλους σας και με την οικογένειά σας, δεν θα είχα τη χαρά να σας εκφράσω απόψε την εκτίμηση που τρέφει για σας η Γαλλική Δημοκρατία… αν δεν υπήρχαν τα γράμματα και οι τέχνες, που με τη χάρη τους έδωσαν έμπνευση και κατεύθυνση στη ζωή σας και σας οδήγησαν να γίνετε Γάλλος με την ψυχή και με τη γλώσσα. Το Τάγμα Γραμμάτων και Τεχνών τιμά – παραθέτω αυτολεξεί – «τα πρόσωπα που έχουν διακριθεί με τη δημιουργία τους στο καλλιτεχνικό ή λογοτεχνικό στερέωμα ή που με τη συμβολή τους έχουν συντελέσει στην ακτινοβολία των γραμμάτων και των τεχνών στη Γαλλία και σε ολόκληρο τον κόσμο».

Ο André Malraux είχε πει πως το Τάγμα αυτό οι καλλιτέχνες, οι συγγραφείς και οι δημιουργοί το θεωρούν αξιοσέβαστο και αξιοζήλευτο. Λόγω του ύψιστου κύρους με το οποίο περιβλήθηκε σε λίγα μόλις χρόνια, ήταν ένα από τα τέσσερα υπουργικά τιμητικά Τάγματα που δεν καταργήθηκαν κατά την ανακατάταξη των γαλλικών παρασήμων, η οποία έγινε με απόφαση του στρατηγού De Gaulle το 1963.

Για να γίνει κατανοητή η σημασία που έχει η διάκριση που σας απονέμουμε σήμερα, επιτρέψτε μου να γυρίσω στα νεανικά σας χρόνια:

Γεννηθήκατε στην Κρήτη, στο Ηράκλειο, όπου ο πατέρας σας, ο Αλέκος, ασχολείται με εισαγωγές και εξαγωγές. Ήσασταν λιγάκι απείθαρχος στο σχολείο, απ’ ό,τι μου λένε. Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’70, στην περίοδο της χούντας, και εσείς αμφισβητείτε τα ποιήματα και τα κείμενα ενός σχολικού προγράμματος που είναι έντονα διαποτισμένο από την «επίσημη» τέχνη.

Είστε φιλοπερίεργος, με δίψα για μάθηση, αρνείστε να υποταχτείτε στις συμβάσεις ενός συστήματος που αποθαρρύνει τη φαντασία.

Η αντισυμβατικότητά σας δεν τυχαίνει θερμής υποδοχής, αλλά η μητέρα σας, η Ανθούλα, που κάθε τρίμηνο διαβάζει στον σχολικό έλεγχο τις προειδοποιήσεις των καθηγητών, σας προσφέρει την αμέριστη υποστήριξή της.

Οι γονείς σας γνωρίζουν ότι δίχως καλλιέργεια δεν υπάρχει αληθινή εκπαίδευση. Σας ενθαρρύνουν με κάθε τρόπο, εσάς και τη μικρότερή σας αδελφή, τη Μαρία, να διαβάζετε, να είστε ενημερωμένοι, να πηγαίνετε στον κινηματογράφο.

Κι ένα βράδυ –είστε περίπου δεκατριών χρονών– σας αποκαλύπτεται η κλίση σας μπροστά στην τηλεόραση: ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος παρουσιάζει Το μαχαίρι στο νερό του Polanski, που αποτελεί την πρώτη «σοβαρή» κινηματογραφική σας ανάμνηση.

Μιλάει, εξηγεί… σας πείθει. Είναι ένα σοκ: αποφασίζετε ότι κι εσείς θα μπείτε στον κόσμο του κινηματογράφου.

Φέτος, στα πλαίσια του φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας», τιμάτε τον Μπακογιαννόπουλο∙ τα πράγματα ήρθαν δίκαια λοιπόν, ξέρετε να αποδίδετε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Στη σχολή κινηματογράφου που παρακολουθείτε κατόπιν στην Αθήνα πείθεστε ότι η κλίση σας δεν είναι να γίνετε σκηνοθέτης. Δεν σας αρέσουν τα πλατό, απεχθάνεστε να γυρίζετε ταινίες. Ορκίζεστε ότι η ταινία της πτυχιακής σας εργασίας –η οποία μάλιστα παρουσιάζεται στο Μόναχο– θα παραμείνει η πρώτη και η τελευταία σας. Ευσεβής πόθος όμως, ευτυχώς ή δυστυχώς, μια και σκηνοθετείτε τις εκπομπές σας στο Mega Channel και κάθε εβδομάδα υπομένετε γυρίσματα, πλατό και μοντάζ – προς πολύ μεγάλο όφελος του κινηματογράφου…

Εκείνη την εποχή, επειδή αγαπάτε την κουλτούρα μας, αρχίζετε να μαθαίνετε γαλλικά: ο μικρός αντάρτης που ήσασταν στο σχολείο έχει στραφεί φυσικά προς τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο της Γαλλίας, ο οποίος ικανοποιεί τις αντισυμβατικές σας τάσεις.

Αφού οι γαλλικές ταινίες σας αρέσουν τόσο πολύ, σκέφτεστε ότι όντως αξίζει να μάθετε αυτή τη γλώσσα για να πλησιάσετε λίγο περισσότερο στα αγαπημένα σας έργα, στην πρώτη γραμμή των οποίων θα βρούμε τα φιλμ του Godard, του σκηνοθέτη που εκτιμάτε πιο πολύ.

Πράγματι υποστηρίζετε ότι ο κινηματογράφος γεννήθηκε με τον Eisenstein (και όχι με τους αδελφούς Lumière, που δεν θα σας κρατήσουν κακία γι’ αυτό, όπως θα δούμε στη συνέχεια) και τελείωσε με τον Godard, έναν σκηνοθέτη που χαρακτηρίζετε «πλήρη» και που όλες του οι ταινίες περιέχουν το σύνολο της ιστορίας του κινηματογράφου.

Συνεχίζετε τις σπουδές σας με μια μακρόχρονη παραμονή στο Παρίσι. Αυτή την περίοδο είστε τακτικός θαμώνας της Γαλλικής Ταινιοθήκης∙ στα μέσα της δεκαετίας του ’80 η αίθουσα του Palais de Chaillot υπόσχεται υπέροχες ανακαλύψεις και ταξίδια σε μια γενιά που ακόμα δεν έχει στη διάθεσή της ούτε VHS ούτε DVD.

Πάντοτε στο Παρίσι, γίνεστε βοηθός στα πάντα: βοηθός σκηνοθέτης, βοηθός παραγωγής, βοηθός φροντιστής και, ευκαιριακά, κομπάρσος. Το όνομά σας βρίσκεται στο ζενερίκ πολλών παραγωγών και οι φήμες λένε πως μπορεί κανείς να σας διακρίνει στα καλύτερα επεισόδια της μακροβιότατης τηλεοπτικής σειράς Navarro…

Τέλος, στο Παρίσι αρχίζετε να γράφετε κινηματογραφικές κριτικές και άρθρα σε ελληνικά περιοδικά. Είστε ανταποκριτής, είστε δημοσιογράφος, είστε κριτικός. Το επάγγελμά σας. Αυτό που ονειρευόσασταν στα δεκατρία σας.

Επιτρέψετε μου σ’ αυτό το σημείο να ανοίξω μια παρένθεση για το Φεστιβάλ των Καννών, με το οποίο έχετε μια περιπετειώδη σχέση όπου τον έρωτα διαδέχεται… μια ατιμία:

Ας ξεκινήσουμε από τον έρωτα. Τον συναντάτε καθώς βγαίνετε από την αίθουσα Louis Lumière (και να μη δημιούργησε τον κινηματογράφο, ο Lumière τουλάχιστον θα έχει συμβάλει στη δημιουργία της κόρης σας, της Χλόης). Έπειτα από την προβολή μιας ταινίας, που μπορεί και να μην είχατε συγκρατήσει τον τίτλο της, Eat a bol of tea, εάν δεν σας είχε ενώσει με τη μελλοντική σας σύζυγο, τη δημοσιογράφο Katya Berger. Η Katya σας παίρνει μαζί της στη Γενεύη, όπου γεννιέται η Χλόη. Ο πεθερός σας, ο τιμημένος με το βραβείο Booker συγγραφέας John Berger, γίνεται φύλακας άγγελός σας, ένας δεύτερος πατέρας που η γνώμη του και οι καλοπροαίρετες συμβουλές του σας είναι ακόμα και σήμερα απαραίτητες, απ’ ό,τι μαθαίνω.

Θα γυρίσουμε πολύ σύντομα σε ένα όχι και τόσο λαμπερό επεισόδιο από το Φεστιβάλ των Καννών, αφού είστε ένας από τους ελάχιστους διαπιστευμένους δημοσιογράφους που κατέληξαν να φορούν χειροπέδες και να κλειστούν στο αστυνομικό τμήμα κοντά στο Μέγαρο του Φεστιβάλ επειδή προσπαθήσατε μάταια –και αφελώς, θα πρόσθετα– να μπείτε στο Μέγαρο κάτω από τη μύτη των φρουρών. Κυνηγημένος από τους ελάχιστα σινεφίλ κέρβερους, με τα γουόκι-τόκι τους να ουρλιάζουν, ριγμένος στο πάτωμα και συρμένος στο κελί, είστε μεγαλόψυχος και συγχωρείτε πολύ γρήγορα τη Γαλλία για τις προσβολές που σας επέβαλε…

Ερωτευμένος με τη χώρα μας, ανακαλύπτετε τις διάφορες γωνιές της μαζί με την Katya (ιδιαίτερα το Lubéron και τη Βρετάνη, που τόσο πολύ αγαπάτε) ενώ και η αδελφή σας, η Μαρία, δεν ακολουθεί εντελώς διαφορετική σταδιοδρομία: γίνεται καθηγήτρια γαλλικών στην Κρήτη και σ’ αυτήν οφείλουμε την ελληνική μετάφραση διαφόρων λευκωμάτων κόμικς (Αστερίξ, Λούκυ Λουκ, Τεντέν και άλλων).

Δεν θα επεκταθώ εδώ στα ποικίλα σας ταλέντα –ένα από τα οποία και στη μαγειρική, καθόλου αμελητέο–, ούτε στην αγάπη σας για τις γυναίκες που, παρ’ όλο τον σεβασμό σας απέναντι στον Godard, αποτελεί φυσικά και έναν φόρο τιμής στον Truffaut.

Ακάματος εργάτης της επικοινωνίας, βρίσκετε τις κατάλληλες λέξεις για να μεταδώσετε στο ελληνικό κοινό αυτό που αγαπάτε, αυτό που σας παθιάζει μέσα από τις σελίδες του περιοδικού Σινεμά, του οποίου είστε διευθυντής, και μέσα από τις εκπομπές σας στον σταθμό Mega.

Διευθύνετε επίσης το φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας» και το Φεστιβάλ Θερινού Κινηματογράφου της Αθήνας, στα πλαίσια των οποίων φροντίζετε να επιφυλάσσετε την καλύτερη υποδοχή στις γαλλικές ταινίες.

Σε συνεντεύξεις, κριτικές, άρθρα, στον γραπτό ή οπτικοακουστικό Τύπο, σε σχολεία ή σε φεστιβάλ, κηρύττετε διαρκώς την αγάπη σας για τον κινηματογράφο στο σύνολό του και για τις γαλλικές ταινίες ιδιαίτερα.

Για αυτό το ολοφάνερο, ολοένα αυξανόμενο, δέσιμό σας με τον γαλλικό κινηματογράφο, για την αφοσίωση που δείχνετε στη χώρα μας, η Γαλλική Δημοκρατία εκφράζει σήμερα την ευγνωμοσύνη της και τη βαθιά της εκτίμηση απέναντι στο πρόσωπό σας. Η ενεργή συμμετοχή σας στις πολιτιστικές ανταλλαγές Ελλάδας και Γαλλίας και η θέλησή σας να δώσετε την ευκαιρία στους έλληνες θεατές να ανακαλύψουν τον πλούτο του γαλλικού κινηματογράφου δικαιολογούν πλήρως τη διάκριση με την οποία σας τιμούμε σήμερα εδώ.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, αγαπητέ Ορέστη Ανδρεαδάκη, εκπροσωπώντας την Υπουργό Πολιτισμού και Επικοινωνίας της Γαλλικής Δημοκρατίας, έχω την τιμή να σας επιδώσω τα διάσημα του Ιππότη του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών.

Ακολουθεί ο λόγος του κύριου Ανδρεαδάκη:

Το να σε βραβεύει μια χώρα στην οποία έχεις περάσει μερικά από τα σημαντικότερα πράγματα της ζωής σου, σε κάνει να νιώθεις κάτι παραπάνω από τυχερός. Η Γαλλία ήταν για μένα πάντοτε η χώρα των ιδανικών επαναστάσεων, της ανοχής, της σοβαρής λογοτεχνίας, του καλού σινεμά.

Τυχερός επίσης νιώθω και για την γαλλική γλώσσα- μην ξεχνάμε ότι το Φεστιβάλ της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας έχει ορίσει την σημερινή μέρα ως «ημέρα γαλλοφωνίας» και έχει επιλέξει για φέτος 17 γαλλικές ταινίες.

Κάθε φορά που μιλάω γαλλικά είναι σα να μπαίνω ξανά στο ιδανικό σπίτι της παιδικής μου ηλικίας: το σπίτι της γιαγιάς μου.

Την μιλάω απαίσια, την κλέβω, την χρησιμοποιώ όπως θέλω, αλλά είμαι σίγουρος ότι η καλή μου γιαγιά θα με συγχωρήσει στο τέλος.

Και κάθε φορά είναι σαν να επιστρέφω σε ένα ιδανικό «τότε», σε ένα ανεπίδοτο παρελθόν που έχει μείνει εκκρεμές. Στο υπέροχο σπίτι που μεγάλωσα και με φαντάζομαι να παίζω ακόμη και να μιλάω με τη γιαγιά μου, τη γαλλική μου γλώσσα.

Κυρίως όμως νιώθω τυχερός που δουλεύω με μια καταπληκτική ομάδα συνεργατών.

Διότι στο τέλος της ημέρας- όταν γυρίζεις σπίτι σου- αυτό που μένει είναι η επαφή που είχες με τους συνεργάτες σου. Τι είναι εξάλλου το φεστιβάλ; Μια ανθρώπινη επαφή. Ένας λόγος, ένα βλέμμα, ένα άγγιγμα. Μια ανθρώπινη ενέργεια που κυκλοφορεί (σε όλες της εκφάνσεις της) μέσα στο γραφείο, επί μήνες για να έρθει τώρα και να απλωθεί στην πόλη.

Ξέρω ότι πολλές φορές δεν είμαι ο πιο εύκολος άνθρωπος στο κόσμο, ότι είμαι οξύθυμος, ότι είμαι εκνευριστικός, ότι είμαι στραβόξυλο, φωνακλάς, αθυρόστομος... και άλλα πολλά.

Ξέρω όμως επίσης- και θα ήθελα να το ξέρουν και οι συνεργάτες μου- το πόσο τυχερός είμαι που δουλεύω με αυτούς κι ότι στ’ αλήθεια -χωρίς αυτούς- (εκτός από οξύθυμος, εκνευριστικός, φωνακλάς και αθυρόστομος) θα ήμουν και ένα τεράστιο τίποτα.

Αγαπητοί φίλοι, αγαπητή ομάδα, σας ευχαριστώ.